Σάββατο 22 Νοεμβρίου 2014

«ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ»


       Μετά τη γκρίζα και απολιτική εποχή που διανύει ο Έλληνας Πολίτης αλλά και ο κάθε πολίτης του κόσμου – την μεγαλύτερη, ίσως, των τελευταίων χρόνων- και μετά την οικονομική αποδυνάμωση των εθνικών κοινωνιών, η οποία συντελείται στο όνομα και το πνεύμα της παγκοσμιοποίησης, μεθοδεύεται από καιρό και η πολιτιστική τους απογύμνωση, δηλαδή η απομάκρυνσή τους από το σύνολο του πολιτισμικού τους παρελθόντος, με την μέθοδο της στρέβλωσης και της μεταστροφής τους σε νέα μοντέλα ζωής και θεώρησης των πραγμάτων.


Πριν μπει ακόμα στην κυκλοφορία ο μεταλλαγμένος άνθρωπος, οι ειδικοί φρόντισαν να μεταλλάξουν το συνειδησιακό κέντρο του παραδοσιακού ανθρώπου, τοποθετώντας έτσι μία βόμβα μεγατόνων στον φυσικά οριοθετημένο του κόσμο, με αποτέλεσμα, άγνωστο για πόσο καιρό, να τελεί υπό σύγχυση και πλήρη αποδιοργάνωση σ’ ολόκληρο το φάσμα της πνευματικής, ψυχικής και κοι- νωνικής του δομής και όχι μόνο. Και όλα αυτά ως στοιχεία συγκεκριμένης συμπεριφοράς για να αποπνευματοποιηθεί και να γίνει αδύναμος για την διακρίβωση των στοιχείων που θα συν- θέτουν τα γεγονότα του μέλλοντός του, την ορισμική διάταξη των βιοπνευματικών ανησυχιών και των οντολογικών του απαντήσεων. Ο άνθρωπος, αλλά και οι κοινωνίες, ως αλλήθωροι, αδυνατούν να επικεντρώσουν το βλέμμα τους στο ειδωλο-κίνδυνο και άβουλα και μοιραία οδηγούνται στις ψεύτικες υποσχέσεις της ευδαιμονίας και του καταναλωτισμού. Ιδεολογίες, αξίες, φιλόσοφοι, δημιουργοί και αποδέκτες έχουν χάση το ειδικό τους βάρος και ταξιδεύουν άγνωστο που, περιμένοντας νωχελικά τον καλό άνεμο να τους επαναφέρει στη γήινη τροχιά των προγόνων και τη δική τους. Να τους επαναφέρει εκεί, στην κοίτη του Πολιτισμού και της Ιστορίας τους που σκύβει ο Τουρίστας για να ξεδιψάσει …

Η λέξη Τουρισμός, Κυρίες και Κύριοι, προέρχεται από την Αγγλική λέξη «Touring» που σημαίνει στα Ελληνικά περιέρχομαι ή περιηγούμαι και όπου στην Ελλάδα μεταφράσθηκε με τη λέξη περιηγητισμός, αλλά επικράτησε ως Τουρισμός. Η Ελλάδα μας, έλεγε η Μελίνα Μερκούρη, πρέπει να πρωταγωνιστεί για τον Πολιτισμό αλλά και για τον Τουρισμό της, αν τα χάσει θα πάψει να ζει … Ο Τάσσος Ζάππας που ίδρυσε την Ένωση Δημοσιογράφων και Συγγραφέων Τουρισμού Ελλάδος, έλεγε πως όσο ταξιδεύω, τόσο γνωρίζω τον κόσμο και τους ανθρώπους. Το μέλος μας, ο Σταύρος Καλφιώτης, συγγραφέας και καθηγητής Τουρισμού γράφει «το ταξίδι για μένα είναι ανθοφορία ψυχής» και ο Γιώργος Καρράς, μέλος κι αυτός που έφυγε από κοντά μας πρόωρα, μας διηγιόταν πως στις διακοπές συνδυάζει κανείς την ξεκούραση με τη γνώση. Ο Παυσανίας στις περιηγήσεις του γράφει: «ότι προσέχει τα μνημεία της τέ- χνης, τα ιερά οικοδομήματα, τα αγάλματα, τους ανδριάντες, τας γραφάς και τα εν τοις ναοίς αναθήματα ως και τας επί των λίθων επιγραφάς». Πολιτισμός, Κυρίες και Κύριοι, είναι οι νέες ιδέες και ενέργειες, οι οποίες εφαρμοζόμενες στην πράξη, έχουν ως αποτέλεσμα την πνευματική, ηθική, καλλιτεχνική και οικονομική ανάπτυξη των ανθρώπων. Στην εποχή μας, βλέποντας και μελετώντας τα δημιουργήματα του πολιτισμού των διαφόρων λαών βγάζουμε συμπέρασμα και γνωρίζουμε πλέον τον τρόπο ζωής των ανθρώπων αυτών καθώς επίσης τις ασχολίες τους και τα έθιμά τους.

Στην Ελλάδα, Φως και Πνεύμα είναι πάντοτε σε πλήρη αρμονία γι’ αυτό και από αρχαιοτάτων χρόνων η πατρίδα μας είναι το λίκνο του Πολιτισμού. Ο Λαμαρτίνος έγραψε: «Ο Βαρβαρικός Πολιτισμός ξαναρχίζει με την υπερβολή του πολιτισμού». Ο Καρρέλ είπε πως «ο πολιτισμός έχει σκοπό την πρόοδο, όχι των επιστημών και των μηχανών, αλλά του ανθρώπου». Ο Νεχρού έγραψε πως ο σύγχρονος πολιτισμός δεν είναι δημιούργημα ενός λαού ή ενός έθνους. Και τέλος, ο Έντμαν στο σύγγραμμά του για τον πολιτισμό μας λέει ότι οι πο- λιτισμοί πεθαίνουν, όμως οι άνθρωποι εξακολουθούν να ζουν και στη θέση των παλαιών πολιτισμών κτίζουν καινούργιους. Η Ελλάδα είναι ένας μοναδικός τόπος για να την επισκεφθεί ο ξένος Τουρίστας όχι μόνο για τους αρχαιολογικούς χώρους, τους ιστορικούς οικισμούς, το φυσικό τοπίο, τον ήλιο και τη θάλασσα, αλλά και για τον σύγχρονο πολιτισμό της. Την ιστορία της χώρας μας την διδάσκονται οι άλλοι λαοί και την τιμούν διότι γνωρίζουν καλά ότι αποτελεί την βάση του δικούς τους πολιτισμού. Πιστεύω πως πολλοί θα επιθυμούσαν να επισκέπτονται τους αρχαιολογικούς τόπους και να εμπλουτίζουν το ταξίδι τους, συνδυάζοντάς το με δραστηριότη- τες Πολιτισμού. Σήμερα, πόλοι του τουριστικού ενδιαφέροντος είναι μόνο οι φημισμένοι προ- ορισμοί, όπως η Κέρκυρα, η Ρόδος, η Μύκονος, οι Δελφοί, οι Μυκήνες και η Ολυμπία. Είμαι βέβαιος πως θα ήταν πειστική μια τουριστική πολιτική, που θα περιοριζόταν στην διαφύλαξη μόνο κάποιων οάσεων υψηλής ποιότητος φυσικού ή οικιστικού περιβάλλοντος. Ο κάθε σχεδιασμός βέβαια δεν πρέπει να κάνει εξαιρέσεις γι’ αυτό και οφείλει να αντιμετωπίσει τη συνολική εικόνα που προσφέρει η Ελλάδα στον επισκέπτη της, τόσο τουριστικά, όσο και πολιτισμικά, αφού το σύνολο του Ελληνικού Το- πίου έχει ποιότητες που αξίζει να αναδειχθούν.

Ας μην ξεχνάμε πως ο Τουρισμός σημαίνει ελεύθερη περιήγηση στο χώρο. Έτσι ένας τόπος πρέπει να δίνεται στο σύνολό του κι ένας στρατηγικός στόχος για την Ελλάδα, τόσο για τον Τουρισμό και τον Πολιτισμό, όσο και για την Ελληνική Οικονομία που προβάλλει επιτακτικά, είναι: Να διευρυνθούν οι τόποι τουριστικού ενδιαφέροντος. Αυτό θα συνέβαλε αποφασιστικά σε μία ισόρροπη ανάπτυξη και ανάπλαση του τοπίου. Γνώμη μου είναι πως η τουριστική πολιτική της χώρας μας πρέπει να επαναδιατυπωθεί. Η Ελλάδα δεν υπήρξε ποτέ βιομηχανική χώρα, αντίθετα, θα έλεγα πως ο Τουρισμός είναι η Βιομηχανία της Ελλάδας. Δυστυχώς, όμως, για πολλές δεκαετίες κάναμε ό,τι μπορούσαμε για να τον καταστρέψουμε … Βιάσαμε τον φυσικό πλούτο. Δημιουργήσαμε φυσικό κεφάλαιο δίχως να επενδύσουμε στο Ανθρώπινο. Επικεντρώσαμε το ενδιαφέρον μας στην ανάπτυξη μέσω της δημόσιας διαχείρισης και δεν εμπιστευθήκαμε τη δύναμη της ιδιωτικής πρωτοβουλίας, ενώ αδιαφορήσαμε πολλά χρόνια για το περιβάλλον. Αποκλείσαμε τον ανταγωνισμό στις μεταφορές μέσω Ολυμπιακής και φτάσαμε να έχουμε δημόσια διαχείριση στα μουσεία, με αποτέλεσμα αυτά να κλείνουν, όταν υπάρχουν επισκέπτες. Δεν σκεφτήκαμε τους πρωτοπόρους της ιδιωτικής πρωτοβουλίας, όπως ήταν ο Ωνάσης, τότε, και ο Λάτσης σήμερα και δεν αντιγράψαμε την συμπεριφορά τους. Όμως, το χειρότερο είναι ότι δεν εκμεταλλευθήκαμε το μεγάλο μας υπόβαθρο, τον Πολιτισμό μας και πάνω του να οικοδομήσουμε τις προοπτικές για την ανάπτυξη του Τουρισμού μας. Κυρίες και Κύριοι, ο μεγαλύτερος κτηματίας στην Ελλάδα σήμερα, είναι ο ΕΟΤ και όμως τώρα μόλις προσέλαβε Χρηματοοικονομικό Σύμβουλο για να εξετάσει και να εισηγηθεί σχετικά το τι θα γίνει με την περιουσία του. Στο σημείο αυτό, θα ήθελα να επισημάνω ότι απαιτείται άμεσα σχεδιασμός με πλαίσιο και κανόνες, δηλαδή ολοκληρωμένη Εθνική Πολιτική που θα συμπεριλάβει όλες τις οικονομικές, κοινωνικές, περιβαλλοντολογικές διαστάσεις του όλου προβλήματος, αφού ο Τουρισμός είναι ο πιο πολυκλαδικός τομέας που υπάρχει στη χώρα μας και η ανάπτυξή του αφορά με άμεσο ή έμμεσο τρόπο τον Πολιτισμό, την ψυχαγωγία, τον πολεοδομικό σχεδιασμό, την αισθητική των πόλεων καθώς και την προστασία του περιβάλλοντος όπως επίσης και τις μεγάλες υποδομές και συνδέεται άμεσα με την μεγάλη πρόκληση που θα αντιμετωπίσει η χώρα μας, την Ολυμπιάδα του 2004, αφού τα πάντα στις μέρες μας συνδέονται με τον Τουρισμό.

Η Ελλάδα στο χώρο γύρω από τον Τουρισμό, τον Πολιτισμό και κατ’ επέκταση το Περιβάλλον, την Αισθητική καθώς επίσης και τον Αστικό Πολεοδομικό σχεδιασμό, δεν έχει ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα, δηλαδή έναν Σχεδιασμό Μακράς Πνοής, με στόχο την ποιοτική αναβάθμιση των παρεχομένων υπηρεσιών και τον πολλαπλασιασμό του τελικού οικονομικού αποτελέσματος, γι’ αυτό απαιτείται πολιτική ανοικτών οριζόντων που θα προλάβει τις όποιες εξελίξεις, όχι να τις ακολουθήσει … Είναι αναγκαία, τώρα παρά ποτέ, μια υλοποίηση της λέξης Π.Ο.Σ.Δ.Ε. που σημαίνει Προγραμματίζω, Οργανώνω, Συντονίζω, Διευθύνω και Ελέγχω και που οι βασικοί άξονες αυτού του σχεδιασμού, αυτού του στόχου, πρέπει να είναι: 1. Η ανάπτυξη των ειδικών και εναλλακτικών μορφών τουριστικής δράσης για 12μηνο Τουρισμό. Η εκμετάλλευση των ιαματικών πηγών. Η κατά- σκευή Συνεδριακών Κέντρων, γηπέδων γκολφ και η κατασκευή μαρινών. Αυτό θα μας οδηγήσει κατ’ ανάγκη και στην περιφερειακή ανάπτυξη, που τόσο είναι απαραίτητη στην εποχή μας. 2. Η άμεση σύνδεση του Πολιτισμού και Τουρισμού, ως ενιαίου συνόλου. Η πολιτιστική παράδοση, ως ιστορική κληρονομιά, είναι αναμφισβήτητα τα ισχυρά συγκριτικά πλεονεκτήματά μας στην Διεθνή Τουριστική Αγορά που όμως παραμένουν σε μεγάλο ποσοστό ανεκμετάλλευτα. 3. Η προσαρμογή στις νέες οικονομικές συνθήκες μετά την καθιέρωση του ευρωπαϊκού νομίσματος, αλλά παράλληλα και η εγρήγορση μετά από την απελευθέρωση των αγορών, τόσο στις αερομεταφορές, όσο και στην ναυσιπλοΐα.

  Η αλλαγή στην πολεοδομική αντίληψη και οργάνωση των Αστικών Συγκροτημάτων, δηλαδή ριζικός επανασχεδιασμός των Ελληνικών πόλεων αλλά και της υπαίθρου. Ελλάδα δεν είναι μόνο η Αθήνα, ας μην το ξεχνάμε … Είναι επιτέλους επιτακτική ανάγκη να δώσουμε έμφαση στην ποιότητα ζωής των ανθρώπων με κριτήριο την ικανοποίηση των αναγκών τους, επιδιώκοντας ταυτοχρόνως να αυξήσουμε το πράσινο (κάθε χρόνο το καίμε), αλλά και να επιδιώξουμε την αύξηση των ελεύθερων χώρων στις πόλεις μας (μας έπνιξε πια το τσιμέντο). 5. Αξιοποίηση της ενδοχώρας, δηλαδή των ορεινών όγκων, με έργα που θα αναδείξουν νέες πλουτοπαραγωγικές περιοχές και προπαντός στην ανάπτυξη των Κάστρων της χώρας μας προστατεύοντάς τα κατ’ αρχήν και μετά αξιοποιώντας τα με κοινωνικό τουρισμό για νάναι προσιτά στον πολίτη και στον τουρίστα, όπως του Καστελόριζου, της Σαμοθράκης, της Κεφαλλονιάς, της Ζακύνθου και γιατί όχι και της Σίφνου. 6. Εκπαίδευση, ώστε να βελτιώνεται συνεχώς το μορφωτικό επίπεδο των ανθρώπων που ασχολούνται με τον τουριστικό κλάδο. Κυρίες και Κύριοι, οι ιδέες που είχαμε για τα ταξίδια και την περιπέτεια γεννήθηκαν με το κίνημα του ρομαντισμού, στις αρχές του 19ου αιώνα, όμως θα χρειασθούν μια γενναία αναθεώρηση καθώς βιώνουμε ήδη τον νέο αιώνα.

Ο βετεράνος του γύρου του κόσμου Ντέϊβιντ Λιούις έγραψε στην Washington Post: «Στον 20ο αιώνα ταξιδέψαμε πολύ μακριά και πολύ γρήγορα, χωρίς ποτέ να ταξιδέψουμε πολύ βαθιά … Διασχίσαμε τεμπέλικα και επιφανειακά όλα τα μήκη και τα πλάτη του πλανήτη, αναζητώντας μόνο το μακρινό και εξωτικό, ενώ σε 100 χρόνια από σήμερα, θα πρέπει να μάθουμε να ταξιδεύουμε βαθύτερα και πιο σοβαρά (που σημαίνει πιο αργά) και ίσως πολύ πιο κοντά στο δικό μας σπίτι υπό την προϋπόθεση της ποσοτικής αύξησης αλλά και της ποιοτικής βελτίωσης του τουριστικού προϊόντος». Όμως, ο Τουριστικός Προορισμός των ανθρώπων για τον αιώνα που θα’ ρθει, είναι το Διάστημα. Αυτό μας τονίζει ο καθηγητής Αστροναυτικής κ. Βασίλης Πετρόπουλος, αφού το άπιαστο και το άγνωστο είναι θελκτικό. Ήδη υπάρχουν κρατήσεις γι’ αυτά τα μαγικά ταξίδια, όπως υπάρχουν και σχέδια, τόσο στην Αμερική (Η.Π.Α.), όσο και στην Αυστραλία. Μ’ αυτό τον τρόπο ο Τουρισμός θα συνεχίζει πάντοτε με στόχο την ανεύρεση νέων Τουριστικών προορισμών, με φυσικό επακόλουθο την ανακάλυψη ίσως νέων μορφών πολιτισμού, αφού αυτά τα δύο όπως προείπαμε πάνε μαζί.

Δημήτρης Η. Λούκας

Πρόεδρος της Ένωσης Δημοσιογράφων και Συγγραφέων Τουρισμού Ελλάδος (ΕΔΣΤΕ)
Πολιτειολόγος – Κοινωνιολόγος

http://www.echorama.gr/index.php/istoria-politismos-ellada/841-tourismos-kai-politismos